Kar Dağıtımı ve Vergilendirilmesi

Yeminli Mali Müşavir Çağlan Ahmet Gencer, 18 Ocak 2016 Pazartesi akşamı İzmir SMMM Odası’ndaki “Kar Dağıtımı ve Vergilendirilmesi” konulu sunumuna şirketlerin modern hedefleri, geleneksel muhasebeye göre kar ve IFRS açısından karı tanımlayarak başladı. Buna göre şirketlerin modern hedefi kontrol ve performans değerlendirmesidir. Geleneksel muhasebede net kar, öz sermayeyi finanse etmek için kalan tutardır. IFRS/TFRS seti açısından toplam gelirden diğer kapsamlı (toplam) gelir unsurları dışındaki giderlerin indirilmesi sonucu bulunan pozitif değer kardır.

Gelir Vergisi Kanunu Madde 38’de bilanço esasında ticari kazancın tespiti açıklanmıştır. Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet farktır. Bu dönem zarfından sahip veya sahiplerce:

1. işletmeye ilâve olunan değerler bu farktan indirilir;

2. işletmeden çekilen değerler ise farka ilâve olunur.

Kar dağıtımının temel ilkeleri; net kar ilkesi, esas sermayenin korunması ilkesi ve şirketin borçlarını ödeme gücüne sahip olması ilkesidir.

Kar dağıtımında verilecek kararlar; kar dağıtılıp dağıtılmayacağı, ne kadar kar dağıtılacağı ve ne zaman kar dağıtılacağıdır.

Kar dağıtım politikalarını etkileyen başlıca faktörler; kanunlar, şirket sözleşme şartları, piyasa koşulları, kültür, karlılık oranı, enflasyon, pay sahiplerinin yaklaşımı ve benzeridir.

Kar dağıtımına yönelik temel prensipler şöyledir: 

• Sermaye için faiz ödenmez.
• Kar payı ancak net dönem karından ve serbest yedek akçelerden dağıtılabilir.
• Kar payı avansı Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan şirketlerde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tebliği ile düzenlenir.

Şirket esas sözleşmesinde herhangi bir kısıtlama yoksa kar genel kurul kararı ile dağıtılabilir.

TTK’nın 519’uncu maddesine göre, yıllık karın %5’i, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçe ayrılır.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre (GVK, 94/6-b) ;

-Tam mükellef gerçek kişiler,

-Gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara,

-Gelir vergisinden muaf olanlara,

-Dar mükellef gerçek kişilere,

-Gelir vergisinden muaf olan dar mükellef gerçek kişilere

Dağıtılan kar payları üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.

Karın sermayeye ilave edilmesi kar dağıtımı sayılmaz. Dolayısıyla tevkifata tabi tutulmaz.

Kar dağıtımında vergi kesintisi, söz konusu kazancın istisna olup olmadığına bakılmaksızın uygulanır.

Kurumların tam mükellefiyete tabi kurumun sermayesine katılmalarından elde ettikleri kazanç istisnadır. Burada çifte vergilendirmeyi önleme amaçlı istisna söz konusudur.

Avans kar dağıtımı geçici vergi dönemleri itibarıyla yapılabilir.

Kurum ortakları açısından kar payı elde etme, kurumun yıllık safi kazancının kesinleşmesi ile gerçekleşir.

Sermaye azaltımı konusunda güncel özelgeler bu tutarın daha önce vergilendirilmemiş fonlardan oluştuğunu kabul ederek vergilendirilmesi gerektiğini belirtmektedir.

Kar payı dağıtılırken dağıtılan tutarın net mi brüt mü olduğunun altının çizilmesinde fayda vardır.

Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarında (ÇVÖA) genelde 10. Maddeler temettülere ayrılır. Bu madde hükmüne göre değişen tevkifat oranlarının kullanılmasına dikkat etmek gerekir. ÇVÖA vergilendirme de tavan sınırını verir, yani hangi oranı aşmayacağını belirtir. Ayrıca ÇVÖA’nın Protokol maddeleri de kontrol edilerek, temettülerle ilgili maddeyi düzenleyen ek hükümlerin olup olmadığı da kontrol edilmelidir.

 

Birileri Hayrına Sigara mı Satıyor?

1 Ocak 2016 tarihli ve 29580 Sayılı Resmi Gazetede Bakanlar Kurulu’nun “Bazı Mallara Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının, Özel Tüketim Vergisi Oran ve Tutarlarının ve Tütün Fonu Tutarlarının Belirlenmesi Hakkında Karar” yayımlanmıştır.

Buna göre 01.01.2016 tarihinden itibaren tütün içeren sigaralar için geçerli ÖTV oran ve tutarları aşağıdaki gibidir:

(III) SAYILI LİSTE
(B) CETVELİ
G.T.İ.P. NO	Mal İsmi	Vergi Oranı (%)	Asgari Maktu Vergi Tutarı (TL)	Maktu Vergi Tutarı (TL)
2402.20	Tütün içeren sigaralar	65.25	0.2210	0.2468

Konuya yabancı olanlar için bu tablonun özeti, bir paket sigaranın minimum ÖTV’si 4.6668 TL ve minimum KDV’si 0.8400 TL. Yani bir paket sigaradaki minimum ÖTV ve KDV toplamı 5.5068 TL. (Detaylarla ilgiyi dağıtmak istemem ama özetle ÖTV Kanunu’nundaki (III) sayılı listenin (B) cetvelinde sigaraların vergilendirilmesinde, perakende satış fiyatına bu mallar için geçerli olan ÖTV oranı uygulanarak nispi ÖTV tutarı hesaplanır. Ancak hesaplanan bu tutar, birim paket/ambalaj içindeki her bir gram tütün mamulü için belirlenen asgari maktu vergi tutarına göre hesaplanan vergi tutarından az olamaz.)

Hal böyleyken, nihai tüketiciye sunulan sigaranın vergi yüküne ek olarak maliyeti, dağıtım payı ve karı da göz önünde bulundurulduğunda sigara paketinin perakende satış fiyatının 5.50 TL’nin ciddi üzerinde olması beklenir. Ama piyasada bugün hala yasal olarak 5.50 TL’ye satılan sigara mevcutken bu nasıl olur? Birileri zararına ya da hayrına mı satış yapmaktadır? 

2016 Yılı Ocak Ayında Hala 5.50 TL - 6.00 TL Seviyesinde Satılan Sigaralar

West Red Line/ Navy Line – 5.50 TL

Bianca Lite Slims  – 6 TL

İmperial Dark Blue SL/ Classic Red KS / SL – 6 TL

West Grey Slims – 6 TL

Tabii ki ekonomi dersinde öğrendiğimiz gibi her firmanın öncelikli amacı kar maksimizasyonudur ve hiçbir firma zararına ya da hayrına bu fiyatları sunmamaktadır. Özel Tüketim Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca, bu Kanuna ekli (III) sayılı listede yer alan malların ithali veya imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV’ye tabidir.

Sigara şirketleri bir üretim, bir de dağıtım şirketi kurmaktadırlar. ÖTV mükellefiyeti kanun gereği üretici firmadadır. (III) sayılı listedeki mallar için belirtilen asgari maktu vergi tutarları veya Bakanlar Kurulunca bunlara ilişkin belirlenen en son asgari maktu vergi ve maktu vergi tutarları, Ocak ve Temmuz aylarında, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından ilan edilen yurt içi üretici fiyat endeksinde son altı ayda meydana gelen değişim oranında, bu değişimin ilanı gününden geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiş sayılır. Bakanlar Kurulu, uygulama dönemlerini gün veya ay olarak belirlemeye veya belirleyeceği mallar ve aylar itibarıyla yeniden belirlenmiş sayılan tutarların uygulanmamasına karar vermeye yetkilidir.

Normal şartlar altında 6 ayda bir ÖTV tutarlarına artış gelmektedir. Bu artış gelmeden önce üretim şirketinden dağıtım şirketine gelecek 6 aylık satışı yapan şirketler böylece zamlı tarifeden değil zam gelmeden önceki tarifeden dağıtım şirketine yığdığı sigaraları satmaya ve artıştan önceki vergiyi ödemeye devam ederler. Ne zaman ki dağıtıcı firmanın elindeki stok erir, işte o zaman üretici firma dağıtıcı firmaya yeniden teslim yapar ve bu yeni teslimlerde güncel vergi tutarları dikkate alınır. İşte bu durumda şirketin zam yapmaktan başka çaresi kalmaz.

 

Nerden Çıktı Bu 10.705 TL’lik SGK Prim Tavanı

Yeni yılın ilk Cumartesi günü, yani 2 Ocak 2016 günü Facebook’ta gezinirken iki arkadaşımın birden ekşi sözlükteki “SGK prim tavan ücretinin aşırı artması” başlıklı konuyu paylaştığını gördüm.

Ekşi sözlükteki başlığa buradan ulaşabilirsiniz: https://eksisozluk.com/2016-sgk-primi-tavan-ucretinin-asiri-artmasi--5004802

Özellikle pek çok kişinin sıklıkla gündeme getirdiği tavan üzerinden primin yatması ile yüksek emekli maaşına hak kazanma konusu malumunuzdur. Ekşisözlük’teki ilgili konu başlığında bahsedilen güncel tutarları gördüğümde SGK prim tavanının 2016 yılı için aylık 10.705 TL gibi hayli ciddi bir seviyeye yükseldiğini görünce oldukça şaşırdım. Sonra sakince düşününce aslında perşembenin gelişi çarşambadan belliydi. Nasıl mı?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun, 1 Temmuz 2008 tarihinde yürürlüğe giren 82. maddesinde günlük kazanç sınırları tanımlanmış ve “5510 Sayılı Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırının, asgari ücretin otuzda biri, üst sınırının ise günlük kazanç alt sınırının 6,5 katı olacağı” hüküm altına alınmıştır. 

Asgari ücret, en az ücret olarak adlandırılıyor. Buna göre işçilerin normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrete asgari ücret deniliyor. 2016 yılında uygulanacak asgari ücret,  Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 30.12.2015 tarihinde milli seviyede tek asgari ücret uygulanması şeklinde belirlendi. Bu karar 31.12.2015 tarihinde Resmi Gazetede yayınlandı.  Buna göre asgari ücret 01.01.2016-31.12.2016 tarihleri arasında brüt olarak günlük  54.9 TL, aylık  brüt 1.647 TL olarak belirlendi. Bu dönemde asgari ücret aylık  net 1.300 TL olacak.

Hal böyle olunca aylık SGK prim tavanını hesaplamak için, aylık brüt asgari ücreti, yani 1.647 TL’yi 6,5 ile çarparak 10.705 TL’lik bu çok ses getiren yeni tavana ulaşıyoruz. Bu demek oluyor ki 2008 yılından beri yürürlükte olan mevcut mevzuat ile, seçim döneminde ortaya atılan asgari ücretin net 1.300 TL olmasına yönelik çıkan seçim propagandaları ile birlikte tavanında 8.277 TL’den bugünkü 10.705 TL’lik seviyeye ulaşacağını kestirmek sadece iki işlemden ibaretti. Amacım tavanı yükselten devlet görevlilerini veya siyasileri korumak ya da eleştirmek değil. 2008’den beri sistemin bu şekilde işlediğini hatırlatarak, nette 1.000 TL’den 1.300 TL’ye yükselen asgari ücretin etkisini SGK prim tavanında hoşumuza gitse de gitmese de gördük. Bakalım 2017’de asgari ücret ve SGK tavanı hangi seviyede olacak, hep beraber göreceğiz. 

2015 Yılı Egzersiz Raporlaması

2015 yılının başında kendime egzersiz (spor yerine bu kelimeyi kullanmam daha doğru olacak) yapmak için bazı hedefler koymuştum ve yaptığım egzersizleri günlük olarak düzenli şekilde kaydetmeyi planlamıştım. Yılın bitmesiyle birlikte gerçekleşenleri değerlendirme fırsatı buldum.

Burada raporladığım verilerin hepsi öğle aralarında iş yerimdeki spor salonunda yaptığım egzersiz ile yakılan kalorilere aittir. Spor salonunda genellikle eliptik bisikletle 30 dakika çalıştım. Nadiren koşu bandında da çalıştığım günler oldu ama hem internette okuduğum olumlu yorumlar, hem de daha keyifli bulmam sebebiyle öncelikli tercihim eliptik bisiklet oldu.

Egzersiz için spor salonuna gittiğim gün sayısı: 169
Spor salonuna gittiğimde yaktığım ortalama kalori: 353
Bir günde yakılan en çok kalori (20.02.2015): 480

Aylar	Gün	Kalori
Ocak	11	3,765
Şubat	11	4,454
Mart	15	6,114
Nisan	16	6,559
Mayıs	16	4,897
Haziran	16	4,316
Temmuz	12	3,725
Ağustos	14	5,103
Eylül	15	4,993
Ekim	13	4,765
Kasım	13	4,737
Aralık	17	6,290

 Bir de verileri grafik üzerinde görelim:

Haziran ayı spor salonunda daha çok ağırlık çalışarak geçmesi sebebiyle kalori yakımını takip edemediğim, Temmuz ayı yıllık izin dönemine gelmesi sebebiyle egzersize daha az gün ayırabildiğim dönemler oldu ve bu da grafiğe düşüş şeklinde yansıdı.

Şimdi 2016 yılında aynı planı sürdürüp sene sonunda da artık 2015 ile karşılaştırmalı tablolar hazırlamak gibi bir hedefim var. Umarım bu hedefe ulaşırım ve seneye bu dönem yine paylaşırım.


Hakkını vererek yapılan çalışmanın fotoğrafı da işte böyle "hareketli, kaymış ve terli" olur.