Nedir Bu Otomatik Katılım Sistemi?

Önce zorunlu bireysel emeklilik olarak anılan ardından da içindeki “zorunlu” ifadesinin irrite edici olmasından ötürü otomatik katılım sistemi şeklinde isimlendirilerek hayatımıza giren son model emeklilik sisteminin öne çıkan özelliklerini kendimce toparlamaya çalıştım.

Bu çalışmayı 9 Ocak 2017 itibarıyla hazırlıyorum, ülkemizin değişken dinamikleriyle bakalım zaman içerisinde sistemde ne gibi değişiklikler olacak hep beraber göreceğiz.

  

45 Yaşından Küçük bir Türk Vatandaşıyım, Sisteme Dahil Olacak Mıyım?

• Çalışan sayısı 1.000 ve üzerinde olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.01.2017 tarihinden itibaren, 

• Çalışan sayısı 250- 999 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar ile 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki cetvellerde yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarında çalışanlar  01.04.2017 tarihinden itibaren,
• Çalışan sayısı 100-249 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.07.2017 tarihinden itibaren,
• Çalışan sayısı 50-99 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar ile mahalli idareler ve kamu iktisadi teşebbüslerinde çalışanlar 01.01.2018 tarihinden itibaren,
• Çalışan sayısı 10-49 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.07.2018 tarihinden itibaren,
• Çalışan sayısı 5-9 arasında olan bir işverene bağlı olarak özel sektörde çalışanlar 01.01.2019 tarihinden itibaren,

işverenleri aracılığıyla bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak dahil edileceklerdir.

Benim Zaten Bireysel Emeklilik Sözleşmem (BES) Var, Beni Etkiler mi?

Otomatik katılım sistemine dahil olma şartı taşıyan tüm çalışanlar sisteme dahil olacaktır. Otomatik katılım kapsamı dışındaki BES sözleşmesiyle otomatik katılım sistemine devam edemezsiniz.

Otomatik katılım kapsamında elde edilen emeklilik ve Devlet katkısına esas süreler ile diğer hak ve yükümlülükler otomatik katılım kapsamında kurulmamış BES sözleşmeleri ile birleştirilemez.

İşverenim Zorunlu Olarak Beni Sisteme Soktu, Nasıl Çıkarım?

Çalışanların emeklilik planına dahil olduklarının kendilerine bildirilmesinden sonraki iki ay içerisinde sözleşmeden cayma hakkını kullanarak plandan ayrılabilirler.

Ocak 2017’de işveren tarafından sisteme dahil olduğu bildirilen bir çalışan cayma hakkını işverenin bildirim tarihinden başlayarak 31 Mart 2017 tarihine kadar kullanabilecektir. Çalışanın iki ay içerisinde emeklilik planından çıkması durumunda ödemiş olduğu katkı payları varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte 10 iş günü içerisinde kendisine iade edilecektir.

Cayma Hakkımı 2 Ay İçerisinde Kullanamadım, Şimdi Ne Yapacağım?

Cayma hakkının tanındığı iki aylık süreden sonra sistemden çıkış yapılabilmesi mümkün çalışan bu durumda yapmış olduğu ödemeleri varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte fon kesintileri ve oluşacak diğer kesintiler düşüldükten sonra geri alabilecektir.

Otomatik Katılım ile BES’e Girdim Diyelim, Maaşımdan Ne Kadar Kesilir?

Çalışanlar prime esas kazançlarının % 3’ü kadar katkı payı yatıracaklardır. Yani her ay varsa fazla mesainiz, herhangi bir ödülünüz, kısacası maaşınızla birlikte alacağınız her türlü menfaatiniz üzerinden %3 o ay otomatik katılım sistemine aktarılacaktır.

Otomatik Katılımdan Caydım ya da Çıktım, Rahata Bağlayabilir Miyim?

Maalesef hayır. Emeklilik Gözetim Merkezi, mevcut verilere göre her takvim yılı sonunda, bir önceki takvim yılında bir işyerine bağlı emeklilik planından ayrılan çalışanlardan aynı işyerinde çalışmaya devam eden ve müteakip Nisan ayı sonu itibarıyla kırk beş yaşını doldurmayacak olanları tespit eder. EGM, söz konusu çalışanları ilgili emeklilik şirketine bir ay içerisinde bildirir. Söz konusu emeklilik şirketi EGM bildirimini izleyen ay sonuna kadar tespit edilen çalışanları ilgili işverenlere, Kanunun Ek 2 nci ve Geçici 2 nci maddesi kapsamında sisteme tekrar dâhil edilmelerini teminen bildirir. İşverenler, bildirimi izleyen ikinci ayın sonuna kadar söz konusu çalışanlarını sisteme dâhil ederler.

Peki Sistemden Çıkmadım, Devlet Baba Ne Verecek?

Çalışanlara iki ay içerisinde cayma haklarını kullanmamaları durumunda bir defaya mahsus olmak üzere 1.000 TL tutarında ilave devlet katkısı sağlanacaktır. (Bakanlar Kurulu, bu tutarı yarısına kadar artırmaya veya yarısına kadar azaltmaya yetkilidir.)

Aynı zamanda emeklilik hakkını elde etmesi halinde hesabında bulunan birikimi en az on yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana birikimin %5’i tutarında devlet katkısı sağlanacaktır.

Diğer taraftan mevcut bireysel emeklilik sistemindeki hükümlerde geçerli olacak ve katılımcılara yukarıda belirtilen devlet katkısının haricinde bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının %25 karşılık gelen tutar kadar devlet katkısı sağlanacaktır.

İki aylık cayma süresinden sonra sistemden ayrılan katılımcılar ise,

a) En az üç yıl sistemde kalırlarsa Devlet katkısı hesabındaki tutarın %15’ine,

b) En az altı yıl sistemde kalırlarsa Devlet katkısı hesabındaki tutarın %35’ine,

c) En az on yıl sistemde kalırlarsa Devlet katkısı hesabındaki tutarın %60’ına

hak kazanacaklardır.

Bir de tabloda göster diyenler için:

Sistemde tamamlanan yıl sayısı	Devlet katkısı hak ediş oranı
0-3	%0
3-6	%15
6-10	%35
10-Emeklilik Öncesi	%60
Emeklilik Dönemi	%100

Emekliliği Görür Müyüm?

Otomatik olarak bireysel emeklilik sistemine katılan bir çalışan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu gereğince sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunmak koşulu ile 56 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanacaktır.

Devlet Baba %25 Verecek ama Nereye Kadar?

Hükümet 2016 yılı Aralık ayının son haftasında yaptığı açıklama ile aylık brüt asgari ücretin  1.777,50 TL olduğunu açıkladı. Böylece 2017 yılı için belirlenen yıllık brüt asgari ücret 21.330 TL oldu.

Eğer sizin yatırdığınız yıllık toplam BES katkı payı 21.330 TL ve üzerinde olursa, alacağınız toplam devlet katkısı 2017 yılı için 5.332,5 TL’yi geçemez. Bu yüzden BES ödemeniz 2017 yılı için aylık en az 1.777,50 lira ya da yıllık 21.330 lira ise siz maksimum BES devlet katkısını alıyor olacaksınız. Bu tutarın üstünde yapacağınız ödemelerin devlet katkısı açısından size bir katkısı olmayacaktır. Bu arada mevut BES ile otomatik katılım sistemi için devlet katkıları ayrı ayrı takip edilmektedir, yani ikisinin üst limiti birbirinden bağımsızdır.

1.000 TL başlangıç devlet katkısı yıllık limitten ayrı hesaplanır.

İşten Ayrıldım, Peki Ya Şimdi N’olcak?

Çalışan işten ayrılması durumunda, doğrudan emeklilik şirketi ile tüm iş ve işlemlerini gerçekleştirecektir. Çalışan katkı payı ödemeye dışarıdan devam edebilir veya hesabını sonlandırabilir.

İşten ayrılan çalışan, Müsteşarlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde en az ilgili takvim yılının ilk altı ayında uygulanacak asgari brüt ücretin yüzde üçü oranında katkı payı ödemeye devam edebilir. Çalışan kaktı payı ödemeye ilişkin talebini, işten ayrılma tarihini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır.

İşten ayrılma tarihini izleyen ayın sonuna kadar ilgili şirkette dahil olduğu plana dair herhangi bir bildirimde bulunmazsa, bu sürenin sonunda şirket çalışan ile iletişime geçerek, çalışanın hesap numarası bilgilerini alır ve 20 işgünü içerisinde yedinci fıkrada belirtilen belge ve formlar gerekmeksizin sözleşmeden ayrılma işlemini gerçekleştirir. Çalışanın yazılı bir şekilde veya güvenli elektronik iletişim yöntemlerle belirtmiş olduğu banka hesap numarasına birikimi ve varsa hak kazanılmış devlet katkısı tutarı şirket tarafından yatırılır.

Çok İyi Bir Transfer Yaptım ama Yeni İş Yerimde Otomatik Katılım Kapsamında Emeklilik Planı Yok, Napcaz?

Çalışan iş değiştirdiğinde yeni işvereninde otomatik katılım kapsamında bir emeklilik planı yok ise, mevcut emeklilik planına devam edebilir. Çalışan, işyeri değişince yeni işyerindeki plana birikim transferi ya da plan değişikliği ile geçiş yapar.

Değişikliği Severim, Peki ya Fonlarımı Ne Sıklıkla Değiştirebilirim? 

Çalışanlar yılda 6 defa fon dağılım değişikliği yapabilir. Ayrıca yılda 4 defa emeklilik planı değiştirilebilir.
 

Ben Yatırdığımı Bilirim ama Ya Devlet?
 

Devlet katkısı hesabımdaki tutarları şirketimden veya Takasbank’tan, internet sitesi veya çağrı merkezi yoluyla takip edebilirim.

Elim Bu Aralar Biraz Sıkışık, Ara Verebilir miyim?

Dilerseniz katkı payı yatırmaya ara verebilirsiniz. Ara verme hakkı 3 ay süre ile kullanılabilir. Ara vermeye devam etmek isteyen katılımcı, her 3 ayda bir en az 1 ay ödeme yapmalıdır.
 

Birikimim Ne Kadar Güvende?

Çalışanların birikimleri emeklilik fonlarında ve devlet güvencesi (Takasbank’ta saklanıyor) altındadır.